Eerste kwartaal 2023: aantal hypotheekaanvragen terug op het niveau van 2019

Oversluithausse lijkt voorbij; nieuwbouw stagneert; meer ruimte voor starters

De afgelopen drie jaar (2020-2022) werd record na record gevestigd op de hypotheekmarkt, gestimuleerd door de ultra lage hypotheekrente. Na de enorme stijging van die hypotheekrente vorig jaar, lijkt het aantal hypotheekaanvragen inmiddels weer terug op de ‘normale’ niveaus. Het aantal aanvragen dat het eerste kwartaal van dit jaar noteerde, is vergelijkbaar met dat uit de jaren 2017-2019.

Het eerste kwartaal van 2022 telde het hoogste aantal hypotheekaanvragen sinds de start van de registratie door HDN. Het viel daarom te verwachten dat de cijfers over het eerste kwartaal van dit jaar een behoorlijke daling zouden laten zien. In de tabel zijn de aantallen en percentages opgenomen van De Hypotheekshop, Huis & Hypotheek en Hypokeur: alle drie de hypotheekadviesketens zijn onderdeel van moedermaatschappij Ingage Franchise.

Uit onze cijfers blijkt een halvering van de hypotheekmarkt (-52%) in vergelijking met het eerste kwartaal van vorig jaar. Door de gestegen rente is vooral het aantal oversluitingen afgenomen. De aantallen hypotheekaanvragen in verband met een verhoging (bijvoorbeeld vanwege een verbouwing) en de aankoop van een woning, en dan met name starters, lieten kleinere dalingen zien. Starters profiteren van het feit dat er minder gegadigden zijn voor een woning en dat er minder vaak wordt overboden. Uit de tabel komt verder naar voren dat het gemiddelde hypotheekbedrag van starters 8% lager ligt (van 343.000 euro naar 314.000 euro). Bij doorstromers is de gemiddelde afname met 16% groter (van 382.000 euro naar 323.000 euro). Bij de doorstromers die echter gebruik kunnen maken van de meeneemhypotheek (ook wel verhuisregeling), is de daling beperkt gebleven tot 10% (naar 343.000 euro).

Opvallend is dat de daling van het aantal hypotheekaanvragen niet in elke provincie even groot is. De afname is wat groter in vier van de vijf grote provincies (op basis van inwonertal Noord-Holland, Noord-Brabant, Gelderland, Utrecht), terwijl de daling juist het kleinst is in de provincie Zuid-Holland. Een mogelijke verklaring voor het laatste kan zijn, dat er met name in Zuid-Holland door de overheidsmaatregelen op de verhuurdersmarkt meer aanbod van woningen is ontstaan.

De problemen rond nieuwbouwwoningen zijn op dit moment regelmatig in het nieuws. Veelvuldig worden de oplopende kosten, schaarste aan bouwlocaties, het trage vergunningsbeleid en de eisen over de betaalbaarheid van woningen genoemd. Dat de bouw en verkoop van nieuwe woningen op dit moment stokt, blijkt ook uit het grote verschil in afname van het aantal hypotheekaanvragen van huizenkopers van bestaande bouw (-17% t.o.v. het eerste kwartaal 2022) en nieuwbouwwoningen (-59%).

Woningmarkt trekt aan in vergelijking met het vierde kwartaal

Het eerste kwartaal van dit jaar laat een kleine plus zien ten opzichte van het vierde kwartaal vorig jaar (+2%). Als we echter naar de aantallen per maand kijken, dan zien we een duidelijke trend omhoog. Februari noteerde eerder een stijging van 19% (ten opzichte van januari). De maand maart trekt de lijn door met een plus van 10%. Wat opvalt is dat de toename over de hele linie zichtbaar is: zowel bij huizenkopers als bij verhogers. Zelfs oversluiters laten weer een stijging zien. Mogelijke factoren die hierin een rol spelen zijn de uitblijvende recessie, de gunstiger dan verwachte energielasten en de sinds oktober licht gedaalde hypotheekrente. Daarnaast is de kostengrens van de NHG per 1 januari flink verhoogd (naar 405.000 euro) en hebben veel mensen een loonsverhoging gekregen.

De forse stijging van de gemiddelde variabele hypotheekrente heeft wat minder aandacht gekregen dan die van de vaste hypotheekrentes. Hoewel men in Nederland in tegenstelling tot in veel andere landen minder vaak kiest voor een variabele hypotheekrente, heeft de stijging wel degelijk gevolgen. Doorstromers sluiten in veel gevallen een tijdelijke overbruggingsfinanciering af. Deze wordt gesloten als de huidige woning nog niet is verkocht, maar de overwaarde al wel nodig is voor de aankoop van de nieuwe woning. Een groot deel van de overbruggingen kent een variabele rente (met een opslag). Zeker als een overbrugging langere tijd loopt, zoals bij nieuwbouw woningen, zorgt de oplopende variabele rente voor flink hogere dubbele lasten. Een optie kan zijn om op dit moment te kiezen voor een geldverstrekker die een overbrugging aanbiedt met een 1 of 2 jaar vaste rente.

Over De Hypotheekshop

De Hypotheekshop staat sinds 1991 (potentiële) huizenkopers en -bezitters bij met onafhankelijk advies. We zijn onderdeel van het grootste financieel adviseursnetwerk van Nederland (circa 260 vestigingen). De Hypotheekshop is (mede)initiatiefnemer van de Arbeidsmarktscan (winnaar Gouden Lotus 2020 voor Innovatieve dienstverlening aan de consument), de opleiding Adviseur Duurzaam Wonen, hypotheekverstrekking o.b.v. brondata, het Platform Woonstarters, de Week van de Starter (startenopdewoningmarkt.nl) en het Platform Hypotheken vanuit het ministerie van BZK. De Hypotheekshop werkt samen met de TU Delft voor de Monitor Koopwoningmarkt.