Aflossen van hypotheek moet flexibeler worden

Het hypotheekstelsel blijft achter bij andere ontwikkelingen, zoals meer flexwerk, de stijging van de levensverwachting en pensioenleeftijd, stelt Mark de Rijke – directeur van De Hypotheekshop. Hij pleit voor een zogenaamde ‘levensloophypotheek’.

Waar de pensioenleeftijd door de stijging van de levensverwachting de laatste jaren is verhoogd, geldt voor hypotheken, gesloten na 2013, de eis dat deze in dertig jaar volledig moeten zijn afgelost. Daarbij is geen rekening gehouden met ontwikkelingen als langer doorwerken of deeltijdpensioen. Maandlasten zijn bovendien weinig flexibel en kunnen niet worden aangepast aan de levensfase waarin de consument zich bevindt: lagere lasten in de dure jaren, met kinderen in opvang of studerend. Of hogere lasten en meer aflossen in andere jaren. Door de toename van flexwerkers en zelfstandigen, die zelf verantwoordelijk zijn voor hun pensioen, en het verdwijnen van ‘bejaardentehuizen’ waardoor langer thuis wonen nodig is, wordt het steeds belangrijker om gebruik te kunnen maken van de overwaarde in de woning.

Verhuizen naar een goedkopere woning is vaak geen alternatief. Volgens recente prognoses loopt het woningtekort immers nog tot 2022 op en is er een gebrek aan geschikte seniorenwoningen. Hoewel de mogelijkheden voor het opnemen van overwaarde de afgelopen jaren zijn toegenomen middels een aflossingsvrije hypotheek of andere vormen, is een inkomenstoets daarvoor nog vaak een harde eis. Maar naast pensioenaanvulling, woningaanpassing of het inkopen van zorg, zal de maatschappelijke functie van overwaarde nog verder toenemen. Starters hebben het lastig. Het vinden van een betaalbare huurwoning is niet eenvoudig en kopen is vaak alleen mogelijk via een schenking. En die is in veel gevallen afkomstig uit de overwaarde van het ouderlijk huis. Dat geldt wellicht ook voor het moderniseren van woningen als de generatie babyboomers deze over enkele jaren overdraagt. Ook voor de maatschappelijke opgave van het verduurzamen van de woningvoorraad zal mogelijk een beroep moeten worden gedaan op overwaarde. Consumenten hebben in toenemende mate behoefte aan een ‘levensloophypotheek’, waarbij ze de keuze hebben hun hypotheek in veertig of vijftig jaar in te lossen en de maandlasten aan te passen aan hun levensfase.

Opname van overwaarde behoort tot de ingebouwde mogelijkheden. De hoogte van het restant hypotheekschuld kan worden afgestemd op de hoogte van het op te bouwen pensioen en de verwachte behoefte aan zorg, woningaanpassing en -onderhoud, inkomensaanvulling, verduurzaming of schenking. Een nieuw pensioenstelsel en de lage rentestand vormen een gunstig vertrekpunt voor het hervormen van hypotheken. Een gevolg hiervan is het wegnemen van de fiscale stimulering: het CPB concludeerde onlangs dat dit zal leiden tot betere werking van de woningmarkt. Het belang daarvan blijkt in deze onzekere en turbulente coronatijden. Aan het kabinet, dit of het volgende, de schone taak om de hypotheek en de bijbehorende wetgeving in te richten op de toekomst.

Dit opiniestuk is op 20 mei 2020 gepubliceerd in het Algemeen Dagblad.
Ons voorstel voor de levensloophypotheek verscheen in maart ook op vvponline.nl.