Zomerse piek hypotheekaanvragen door renteverhogingen

In bepaalde maanden van het jaar (april, mei, juni, oktober, november) worden er traditioneel meer hypotheekaanvragen ingediend. Ook de schaarste op de huizenmarkt heeft invloed op het aantal aanvragen. De hypotheekrente is een derde belangrijke factor, dat geldt voor zowel de hoogte als de beweging van de rente. In onderstaande grafieken is het vrij sterke verband tussen rente (hoogte en beweging) en aanvragen weergegeven (op basis van data per week uit 2017-2023). Over het algemeen worden er meer hypotheekaanvragen ingediend bij een lagere rentestand dan bij een hogere rente (linkergrafiek, correlatie -0,43). Dit is logisch omdat de leencapaciteit en de maandelijkse lasten gunstiger zijn bij een lagere rente. Daarnaast worden er gemiddeld meer hypotheekaanvragen ingediend bij een stijgende rente dan bij een dalende rente (rechtergrafiek, correlatie 0,45). Dit is begrijpelijk, omdat er bij een dalende rente minder urgentie is en consumenten liever even wachten in de hoop op een mogelijk verdere daling.

De rentestijging van deze week behoort tot de 25 grootste stijgingen van de afgelopen 20 jaar (sinds 2004). De belangrijkste oorzaak hiervoor is het oplopen van de kapitaalmarktrente, die als basis voor de hypotheekrente geldt. Door de hardnekkige hoge inflatie hielden beleggers op de kapitaalmarkt rekening met verdere renteverhogingen door de centrale banken ECB en Fed. Woensdag bleek echter dat de Amerikaanse inflatie vorige maand lager was uitgekomen dan verwacht, en dat zorgde voor een flinke daling van de kapitaalmarktrente. Daardoor lijkt op dit moment de noodzaak voor verdere aanpassing van de hypotheekrente een stuk minder te zijn geworden.

Er is de laatste tijd veel berichtgeving over de ontwikkeling van huizenprijzen. Verschillende instanties zoals het CBS, het Kadaster, de NVM, Calcasa en de economische bureaus van grootbanken en DNB brengen regelmatig cijfers en prognoses uit over dit onderwerp. Het is een belangrijk onderwerp omdat het de vermogenspositie van huishoudens, de toegankelijkheid voor huizenzoekers en het vertrouwen in de woningmarkt beïnvloedt. Echter, het valt op dat de berichten vaak tegenstrijdig lijken te zijn. Wat is de reden hiervoor?

Het grootste verschil tussen alle cijfers is het meetmoment.

• Het meest actueel is de NVM, zij meten de verkoopprijs bij het aangaan van de koop. Dat moment valt ongeveer samen met het aanvragen van de hypotheek (HDN), daarbij wordt ook de woningwaarde opgenomen.
• Het Kadaster registreert de koopsom op het moment van inschrijving na passeren bij de notaris, dat volgt circa drie maanden na het sluiten van de koopovereenkomst.
• De modelwaardetaxaties van Calcasa betrekken onder meer de gerealiseerde verkoopprijzen.
• Het CBS bericht over de huizenprijzen in de Europese Unie van vorige week vrijdag gaf de ontwikkeling weer van de huizenprijzen in het eerste (!) kwartaal van dit jaar op basis van de cijfers van onder meer het Kadaster. 
• De gemiddelde WOZ-waarde op 1 januari 2023 (CBS bericht van gisteren) betreft de door de gemeenten vastgestelde marktwaarde van alle woningen per 1 januari 2022 (!).
• De economen van de banken voorspellen (dus geen meting) de ontwikkeling van de huizenprijzen voor het lopende en het volgende jaar en daarin zit uiteraard een bepaalde mate van onzekerheid. De prijsstijging ten tijde van de corona-uitbraak en de stijging in het afgelopen kwartaal hadden zij niet voorzien.

De voorgenomen aanpassing van de leennormen van hypotheken per 2024 die deze week gepubliceerd werd (ter consultatie, dus nog niet definitief) – waarin er minder geleend kan worden bij de aankoop van woningen met label E, F, G en juist meer bij betere labels – zal invloed gaan hebben op de waarde van woningen. Ook zal het leiden tot een toename van verduurzaming (zowel door kopers, eigenaren als verkopers!) en dat zal de woningwaardes eveneens gaan beïnvloeden.

Over De Hypotheekshop

De Hypotheekshop staat sinds 1991 (potentiële) huizenkopers en -bezitters bij met onafhankelijk advies. We zijn onderdeel van het grootste financieel adviseursnetwerk van Nederland (ruim 260 vestigingen). De Hypotheekshop is (mede)initiatiefnemer van de Arbeidsmarktscan (winnaar Gouden Lotus 2020 voor Innovatieve dienstverlening aan de consument), de opleiding Adviseur Duurzaam Wonen, hypotheekverstrekking o.b.v. brondata, online hypotheekadvies voor starters op basis van algoritmes en het Platform Hypotheken vanuit het ministerie van BZK. De Hypotheekshop werkt samen met de TU Delft voor de Monitor Koopwoningmarkt.